Tradycyjne potrawy wigilijne - Bursa Szkolna Nr 1 w Łomży

Tradycyjne potrawy wigilijne                              

    Zgodnie z tradycją bożonarodzeniową w Polsce wieczerza wigilijna rozpoczyna się wraz z "pierwszą gwiazdką na niebie". Jest to symboliczne nawiązanie do Gwiazdy Betlejemskiej zwiastującej narodziny Jezusa, którą według Biblii na wschodniej stronie nieba ujrzeli Trzej Królowie.
    Wieczerzę rozpoczyna się modlitwą i czytaniem fragmentu Ewangelii Łukasza w części dotyczącej narodzin Jezusa. Potem uczestnicy wieczerzy wzajemnie przełamują się opłatkiem, jednocześnie składając sobie życzenia świąteczne. Zwyczaj łamania się opłatkiem nie jest znany poza Polską i Litwą. Na stole przykrytym białym obrusem z wiązką sianka pod spodem ustawia się o jedno nakrycie więcej niż wynosi liczba zgromadzonych osób. Dodatkowe miejsce przy stole wigilijnym przeznaczone jest dla niezapowiedzianego gościa, a zwyczaj ten upowszechnił się w XIX wieku. Tradycja bożonarodzeniowa związana z pozostawianiem miejsca i nakrycia dla wędrowca jest pozostałością ze słowiańskich wierzeń, gdzie nietkniętą część jedzenia zostawiało się dla duchów przodków.

    Jednym z najważniejszych elementów podczas kolacji wigilijnej, jest bożonarodzeniowa tradycja przygotowywania na stół 12 potraw. Tu jednak lista dań może różnić się w zależności od regionu. Podstawowe to zazwyczaj.
‒ barszcz czerwony na domowym zakwasie z buraków,
‒ śledzie (przygotowywane na różne sposoby),
‒ karp smażony lub w galarecie,
‒ kapusta wigilijna (czasem przygotowywana z grochem),
‒ kompot z suszu,
‒ pierogi z kapustą i grzybami,
‒ uszka z grzybami,
‒ zupa grzybowa,
‒ kutia,
‒ kluski z makiem,
‒ paszteciki z kapustą i grzybami,
‒ ryba po grecku,
‒ kulebiak i inne.
Często do 12 potraw wigilijnych zaliczają się także ciasta, m.in. piernik i makowiec.
    Wiele potraw ma także swoją symbolikę. Podczas kolacji wigilijnej zamiast mięsa podaje się ryby, które symbolizują Jezusa i odradzanie się do życia. Również kompot z suszu pojawia się wśród potraw wigilijnych nie bez powodu: gruszki miały zapewniać długowieczność, jabłka dawać miłość i zdrowie, a suszone śliwki odpędzały złe moce. Według wierzeń ludowych mak przynosił bogactwo, dlatego tak ważnymi potrawami na wigilijnym stole są kutia, kluski z makiem czy makowiec. Piernik symbolizował dobrobyt i kojarzył się z wyższym statusem społecznym. Z kolei chleb jest symbolem nowego życia oraz dobrobytu. Jego spożycie podczas wigilijnej kolacji ma zapewnić pomyślność w nadchodzącym roku.
    Co ciekawe, jedną z polskich tradycji bożonarodzeniowych jest zachowanie postu w Wigilię. Choć w Kościele katolickim obowiązek postu zniesiono w 1983 roku, w Polsce episkopat podtrzymywał post wigilijny specjalnym dokumentem aż do 2003. Od tego czasu post w Wigilię jest jedynie zalecany.
    Ważnym zwyczajem świątecznym towarzyszącym Wigilii Bożego Narodzenia jest śpiewanie kolęd. Te najbardziej znane to "Wśród nocnej ciszy", "Cicha noc", "Bóg się rodzi", "Lulajże Jezuniu", "Przybieżeli do Betlejem" czy "Dzisiaj w Betlejem". Często też pod choinką umieszczane są prezenty, które wedle tradycji przynosić ma św. Mikołaj.

Opracowała: Bożena Wiśniewska
cofnij